Azerbaycan Cumhuriyeti’nden Kuzey Güney Koridoru Vurgusu
Azerbaycan Cumhuriyeti cumhurbaşkanı İlham Aliyev Asya Kalkınma Bankasının bu ülkenin uluslararası Kuzey-Güney koridoru istikametindeki demiryollarına yatırım yapmasını istedi.
İlham Aliyev ayrıca sanal ortam aracılığı ile Asya Kalkınma bankası sorumluları ile görüşmesinde sözlerine açıklık getirerek Azerbaycan Cumhuriyeti’nin İran sınırından Rusya sınırına kadar demiryollarının kalitesinin kabul edilir düzeyde olmadığını belirtti.
Uluslararası Kuzey-Güney koridorunun öneminden dolayı İran, Rusya ve Azerbaycan Cumhuriyeti makamları son 30 yıl içerisinde onlarca kez üçlü oturumlar düzenlemişlerdir. Kuzey-Güney koridoruna baktığımız zaman ise İran’ın bu koridorun anahtar konumunda olduğunun farkına varabiliriz.
Bu yüzdendir ki son yirmi yıl içerisinde Kuzey-Güney koridoru meselesi her daim bölge ülkeleri ve dünya ülkeleri makamlarının bile gündeminde yer almıştır. Bu koridorun işe başlaması ile Asya ile Avrupa arasındaki mesafe yüzde 40 daha azalırken, yüzde 30 kadar da taşımacılık masrafları düşer. İran İslam Cumhuriyeti de bu uluslararası koridorda önemli bir konuma sahip olup bu projede etkin rol almıştır. Buna rağmen İran’ın üzerinden Batı Asya’yı Asya’ya ve Avrupa’ya bağlayan bir çok taşımacılık hattı mevcuttur.
Bunlar arasında Hazar’ın Batı’sından geçen Kuzey-Güney Koridoru, Asya-Avrupa uluslararası koridoru, Fars Körfezini Akdeniz’e bağlayan Doğu-Batı koridoru, İslamabad-Tahran-İstanbul koridoru, Benderabbas-Almatı koridoru ve İran-Türkmenistan-Kazakistan koridoruna değinmek mümkün.
Kuzey- Güney taşımacılık koridoru projesinin tamamlanması ve uygulanması çerçevesinde ise Güney Doğu Asya kargoları Fars Körfezi aracılığı ile İran toprakları üzerinden Azerbaycan Cumhuriyeti ve Rusya ardından da Kuzey Avrupa’ya gönderilmekte ve ters yönde de akış devam etmektedir. İlk aşamada ise bu koridordan yıllık olarak 5 milyon ton kadar ticari malın taşınması planlanmaktadır. Bir sonraki aşamalarda ise bu rakam 10 milyon tona kadar yükseltmek istenmektedir.
Kuzey- Güney Koridoru 7200 kilometre uzunluğunda Finlandiya’nin Helsinki’sinden Hindistan’ın Mumbai’sine kadar uzanan bir yoldur. Bu koridor Avrupa’nın Kuzeyi ve Rusya’yı İran, Azerbaycan Cumhuriyeti aracılığı ile Hint Okyanusu ve Güney Asya ülkelerine bağlamaktadır. Bu ana istikametin yanı sıra bu koridorun tali yolları da büyük önem taşıyıp kıtalararası binlerce kilometrelik dalı da Asya ve Avrupa’daki onlarca ülkeyi bir birine bağlamaktadır. Bu koridor aslında en ekonomik uluslararası koridorlardan da sayılmaktadır.
Uluslararası taşımacılık ve ulaşım uzmanı Avez Behmenzade ise bu hususta şöyle düşünmektedir:” Kuzey-Güney Koridoru uluslararası etkileşim cinsinden olup İran ayrıca diğer bölge ülkeleri için önem arzeden bir ulaşım hattıdır. ”
Bu İranlı uzman şöyle bir değerlendirmede de bulunmaktadır:” İran İslam Cumhuriyeti Kuzey-Güney Koridoru’nun en önemli tasarımcılarındandır. Bu koridor sayesinde sadece İran’ın milli çıkarları değil bu koridor üzerinde yer alan diğer ülkelerin de çıkarları göz önünde bulundurulmuştur. ”
Genel olarak değerlendirmemiz gerekirse şöyle diyebiliriz. Kuzey-Güney koridoru projesinin ilk fikri 1993 yılında İran İslam Cumhuriyeti tarafından tanıtılsa da 2000 yılında bu uluslararası koridorun hazırlanması için ilk adımlar İran-Rusya ve Hindistan’ın imzaladığı anlaşma ile atıldı. Bu sürecin devamında ise bu koridorun üzerine bulunan tüm ülkelerin bu koridorun işe başlamasından yararlanmaları beklenmektedir.
