İran İslam cumhuriyeti dışişleri bakanı siyasi işlerden sorumlu yardımcısı İran ve Çin’in güvenilir ortaklar olarak Amerika’nın tek yanlı yaptırımların hukuk dışı olması ayrıca uluslararası ilişkilerde kanun hakimiyeti hakkında ortak görüşleri olduğunu duyurdu.
Ali Bakıri Keni ve Çin dışişleri bakan yardımcısı Ma Xao gerçekleştirdikleri telefon görüşmede İranlı kurum ve şahsiyetler ayrıca 3. Taraflara karşı yaptırımların iptal zarureti ve tekrarlanmamasının güvence altına alınmasını vurguladılar.
Ali Bakıri Keni ayrıca iki taraf arasında özellikle uluslararası alanda birçok konuda görüşmelerin devam edeceğini de ifade etti.
Amerika’nın tek yanlı ve maksimum yaptırımları İran ve Çin arasındaki ekonomik ilişkileri etkilemiş olması ve enerji ile bankacılık işlemleri konularında sorunlar oluşturmasına rağmen yine iki ülke yetkilileri arasında sürekli görüşmelerde bulunması ve başta Amerika’nın bölgedeki illegal eylemlerine karşı muhalefet gibi bölgesel ve uluslararası birçok meselede ortak tutumları, Tahran ve Pekin’in ikili ve çok taraflı işbirliğin devam etmesine verdiği önemi gösteriyor.
Bu bağlamda 15 Ekim tarihinde İran İslam cumhuriyeti dışişleri bakanı Hüseyin Emir Abullahian ve Çin dışişleri bakanı Vang Yi, 25 yıllık işbirliği belgesinin gerçekleşmesine dair iki ülke iradesini vurgulayarak uluslararası adaleti savunmak için işbirliğinin zaruretini belirttiler.
İki ülke arasında tarihi ilişkilerin varlığına ilaveten İslam inkılabının zaferi ile iki ülke ilişkilerinde yeni bir sayfa açıldı. Bir dizi uluslararası, bölgesel ve yerel gelişmeler, İran’ı dış politika önceliklerinden biri olarak “doğuya bakış” politikasını ilan etmeye ve Hindistan, Rusya, Çin gibi ülkelerle ilişkileri genişletmek için adımlar atmaya sevk etti.
Hali hazırda Çin İran’ın en büyük elektronik, kimyasal ve endüstriyel ekipman tedarikçisi konumunda. İran aynı zamanda Çin’in en büyük petrol ihracatçılarından biridir ve İran’dan yapılan petrol ithalatı Çin’in toplam petrol ithalatının yaklaşık %6,5’ini oluşturmaktadır. Aslında İran ve Çin’in enerji alanında benzer çıkarları var. Petrol ve doğalgaz gibi enerji kaynaklarını tedarik etmek Çin’in ekonomik büyümesi için kritik öneme sahip ve İran, Çin’in ihtiyaçları için sürdürülebilir bir tedarikçi olabilir.
Çin Ticaret Bakanlığı’na göre, sadece 2019 yılında Çinli şirketler tarafından İran’a yatırım yapmak için 3,41 milyar dolarlık sözleşmeler imzalandı. İran ve Çin ayrıca Mart 2021’de de iki ülke arasındaki ilişkilerde dinamizmin zirvesi olarak kabul edilmesi gereken kapsamlı 25 yıllık bir işbirliği planı imzaladı. Bu belge, iki ülke arasındaki siyasi, ekonomik ve kültürel alanlarda uzun vadeli işbirliğinin yolunu belirliyor.
İran İslam Cumhuriyeti ve Çin, Amerika’nın tek taraflılığına karşı mücadele ve kontrol konusunda uzun vadeli ortak stratejik çıkarları paylaşıyorlar ve bu da bölgesel gelişmelerde önemli bir etkendir. Başka bir ifade ile Amerika’nın uluslararası anlaşmalardan çıkışı ve tek yanlı eylemleri ayrıca ahde vefasızlıkları bu ülkenin konumunun zayıflamasına sebep olmuşken buna karşı çinin gün geçtikçe ekonomik gelişmesi ve Amerika’nın tek yanlı siyasetlerine karşı mücadelesi , bu ülkenin uluslararası alandaki konumunu yükseltmiştir.
Bu yüzden Çin ve Avrupa ilişkilerinin en kötü döneminde bile Almanya başbakanı Angela Merkel, AB’nin Çin ile işbirliğini korumakta “büyük stratejik çıkarları” olduğunu söyledi.
Bu yüzden jeopolitik konum, bölge güvenliği zaruretlerine ortak görüş ve ticari ve ekonomik ilişkiler için geniş çaplı kapasitelerin varlığı, İran ve Çin’i, bölge ve dünyada etkin iki güç olarak ilişkilerini tüm alanlarda ve ikili çıkarların sağlanması şartıyla ikili ve çoklu şekillerde yaymak için azimli kılmıştır.
