İran’dan Grossi’ye Tepki

İran İslam Cumhuriyeti dünyada nükleer taahhütlerini yerine getirme açısından en şeffaf ülkedir.

İran İslam Cumhuriyeti’nin Viyana merkezli uluslararası kurum ve kuruluşlardaki temsilcisi Kazım Garibabadi Çarşamba akşamı  televizyonda yaptığı konuşmada  Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı-UAEA direktörü Raphael Grossi’nin son raporuna tepkisinde  İran’ın taahhütleri konusunda en net ülke olduğuna vurgu yaparak  İran’ın mevcut nükleer faaliyetlerinde ve Ajans ile yaptığı anlaşmalardaki taahhütlerine bağlı kalmakta hiçbir muğlaklık ve şüpheli durum yaşamadığını belirtti.  Buna ilaveten  İran’ın yaptığı tüm faaliyetlerin  taahhütlerine uygun olduğunu nükleer silahların yaygınlaşmasının yasaklanması-NPT anlaşması çerçevesinde olduğunu ve koruma  anlaşmalarına uyduğunu belirtti. 

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı-UAEA direktörü Raphael Grossi Salı akşamı  yayımladığı raporda   Ajans’ın İran’daki faaliyetlerinin ciddi şekilde zayıfladığını iddia etmişti. 

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı-UAEA direktörü Raphael Grossi’nin hem de BERCAM nükleer anlaşmasının sırf Amerika’nın tek taraflı girişimi ve taahhütlerini ihlal etmesi sonucu  tamamen bozulma eşiğine geldiği bir sırada  böyle bir iddiada bulunması bir şekilde  Ajans’ın gerçekleri  saptırmak istediğini açık seçik ortaya koymaktadır. 

İran İslam Cumhuriyeti  23  Şubat 2021’de   ” İran İslami Şura Meclisinde onaylanan  ” Yaptırımların Kaldırılması ve İran Milletinin Çıkarlarının Korunması  Yönündeki Stratejik Adım” yasası çerçevesinde   koruma düzeni dışındaki denetimleri ve  ek protokolü gönüllü olarak uygulamaları durdurdu. İran’ın bu girişimi  BERCAM nükleer anlaşmasının  26 ve 36’ıncı  maddelerine uygun düşecek şekilde hem de karşı tarafların  yasa dışı yaptırımları kaldırma yönündeki taahhütlerini yerine getirmemesine tepki olarak gerçekleştirildi. 

Buna rağmen  Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı-UAEA   Ajans’ın gerçekleri araştırma faaliyetlerinin kolaylaştırılması için  üç aylık bir anlaşma yaptı.  Tahran bu üç aylık geçici anlaşma çerçevesinde esneklik gösterdi. Halbuki   Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı-UAEA  pratikte siyasi yaklaşımlara göre hareket ederek bağımsızlığı, tarafsızlığı ve  profesyonelliğini ihlal etti. 

Bu süre içerisinde ise Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı-UAEA direktörü Raphael Grossi  yönettiği kurumun  tarafsız ve apolitize davrandığını göstermeye çalışmıştır. Halbuki  böyle bir iddia doğru olamaz.  Grossi’nin yayımladığı rapordaki iddialar da  bu doğrultuda Amerika’nın siyasetlerine uygun düşecek şekilde ileri sürülmüştür. 

 Siyasi meseleler uzmanı Celal Hoşçehre  Ajans’ın ikili yaklaşımlarına değinerek şöyle diyor: ” Ajans direktörü hukuksal konumunu göz önünde bulundurarak  çifte standartları bir kenara bırakarak  Tahran’ın tereddütlerini gidermeye yardımcı olmalı. “,

İran’ın BERCAM çerçevesinde bir anlaşmaya varma amacı, karşılıklı yükümlülükler temelinde güven ve karşılıklı etkileşim  çerçevesinde belirli bir süre boyunca gönüllü olarak Ek Protokol şeklinde kısıtlamaları kabul etmek olmuştur. Bu yüzden bu taahhütleri kabul etmek, tek taraflı hareketin sonsuza kadar devam edeceği anlamına gelmez.İran ile Ajans arasındaki işbirliğinin temeli sadece koruma taahhütlerine dayanmaktadır.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın tarafsızlık, bağımsızlık ve profesyonellik olmak üzere üç ilkeye göre hareket etmesi İran için önemlidir. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı üye devletleri,  Ajansın,  tüm sorumluluk ve görevlerinde şeffaf davranmasını beklemektedir. 

Doğal olarak İran İslam Cumhuriyeti, nükleer konuda ve ilgili UAEA düzenlemeleri ve anlaşmaları çerçevesinde meşru hak ve yükümlülüklerinin bilincindedir. Dolayısıyla İran bu konuda yasal süreçlerin dışında herhangi bir dayatma veya talebi kabul etmeyecektir.