İran’ın Kabil büyükelçisi yardımcısı Seyyid Hasan Murtazavi: Afganistan’ın Kemalhan barajının kapaklarının açıldığını ve İran sınırlarına doğru su akmaya başladı

İran’ın Kabil büyükelçisi yardımcısı Seyyid Hasan Murtazavi, Afganistan’ın Kemalhan barajının kapakları açıldığını ve İran sınırlarına doğru su akmaya başladığını açıkladı.

Konu hakkında bir açıklama yapan İran’ın Kabil büyükelçisi yardımcısı Seyyid Hasan Murtazavi, Taliban yönetiminin Dışişleri Bakanlığı kayyumu Emir Han Muttaki’nin Tahran ziyareti sırasında yapılan müzakerelerin sonucunda Taliban liderlerin Kemalhan barajının kapaklarının açılması yönünde talimat verdiğini, böylece barajın suyu İran İslam Cumhuriyeti sınırlarına doğru akmaya başladığını kaydetti.

İranlı diplomat Murtazavi’nin belirttiğine göre ırmağın suyu Perşembe günü İran sınırlarına ulaştı ve Sistan ve Bulucistan eyaletinin halkı bu sudan yararlanmaya başladı.

Hirmend ırmağı anlaşmasına göre İran’ın bu ırmaktan yıllık payı 820 milyon metreküptür. Irmağın saniyede ortalama 26 metreküp olan debisi yılın ayları ve mevsimlerine göre değişebiliyor. Hirmend ırmağının suyu, kurak bir yöre olan Sistan ve Belucistan halkının tarım, sanayi ve içme suyunu karşılamakta önemli rol ifa ediyor. Bu arada İran’ın Afganistan işleri özel temsilcisi Hasan Kazımi Kumi de bir açıklama yaparak Taliban yönetiminin bu kararından ötürü teşekkür etti.

Helmend Nehri üzerinden Sistan ve Belucistan Eyaleti’ndeki Hamun Gölü’ne dökülen İran sınırındaki Kemal Han Barajı’nın açılması, İran-Afganistan ilişkilerinde ikili işbirliğinde yeni bir sayfa açabilecek yeni bir adımdır

Kemalhan Barajı, Afganistan’ın Nimroz eyaletindeki Zerenc şehri yakınlarında ve bu ülkenin Hindukuş dağlarından kaynaklanan Helmend nehri boyunca inşa edilmiştir.

İran ve Afganistan arasında İran’ın ortak su kaynakları üzerindeki payı konusunda anlaşmaya varılmasına rağmen, son yıllarda İran’ın su hakkı konusu iki ülke arasındaki ilişkilerdeki sorunlardan biri haline gelmişti.

Afganistan, bu anlaşmada İran’ın su hakkının verilmesini taahhüt etmesine rağmen, bu taahhüt son yıllarda Afgan hükümetleri tarafından tam olarak yerine getirilmemiştir.

İran ve Afganistan arasındaki su anlaşmasına göre, Afganistan, İran’ın su kaynağı olarak Helmend Nehri’nin sürekli su akışının saniyede 26 metreküpünü tahsis etmelidir. Ancak pratikte bu hiçbir zaman gerçekleşmemiştir.

Son yirmi yılda, İran’ın Güney Doğusunda bulunan Sistan ve Beluçistan eyaletinde yıllık yağışların azalması ve kuraklığın yayılması ve şiddetlenmesiyle birlikte, bu eyaletteki Helmend Nehri’nden Hamun Gölü’ne su akışı giderek azalmıştı.

Afganistan’daki siyasi değişiklikler ve Taliban’ın yeniden ortaya çıkmasıyla birlikte, İran’ın Helmend Nehri üzerindeki su haklarına ilişkin iki ülke anlaşmasının tam olarak uygulanması için talebi de yoğunlaştı. Bu bağlamda İran’ın Taliban hükümetiyle yaptığı görüşmeler yeniden başladı. Taliban hükümeti nihayet Kemalhan Barajı’nın kapılarını İran sınırlarına açmaya karar verdi.

Geçen yıl Afganistan dönem cumhurbaşkanı Muhammed Eşref Gani tarafından yaptırılan Kemalhan Barajı, İran’ın Afganistan’dan kaynaklanan Helmend Nehri’nden gelen su haklarını etkili bir şekilde azaltmıştı.

Kemalhan Barajı’nın rezervinin doldurulmaya başlamasıyla birlikte, Helmend Nehri’nden beslenen Sistan ve Belucistan Eyaletindeki Hamun Gölü’nün tamamen kuruyacağı endişeleri dile getirildi.

Taliban hükümeti İran sınırına doğru Kemalhan Barajı’nın akışını açmaya karar vermesine rağmen, Afganistan’ın İran’ın Helmend’den gelen su haklarına bir kez daha kısıtlamalar getirebileceği ve bir kez daha sınır bölgelerine su sağlayama konusunda problemlerin yaşanabileceği hususunda ciddi endişeler bulunmakta.

Bu arada önemli olan mesele Afganistan’ın, İran’ın Helmend’den gelecek su haklarına riayet etmemesi durumunda, ortaya çıkacak kuraklık ve çevresel etkiler bölge ülkeleri için sıkıntı yaratabileceği meselesidir.