Afganistan’ın 6 komşu ülkesi oturumunun ortak bildirisi
Pakistan dış işleri bakanlığı Afganistan’ın altı komşu ülkesi dış işleri bakanlıklarının ortak bildirisini yayımlayarak Afgan halkının kendi geleceğini belirlemesi gerektiği ve her türlü barış ve uzlaşma planının onların ülkülerine uyması gerektiğini bildirdi.
Söz konusu bildiride İran İslam Cumhuriyeti, Türkmenistan, Özbekistan, Tacikistan ve Çin dış işleri bakanları arasındaki sanal görüşmelerin yapıcı bir atmosferde gerçekleştiği vurgulandı.
Şüphesiz Afganistan komşu ülkeleri toplantısında elde edilen sonuçlar özellikle bu ülkede özgür ve kapsayıcı bir yönetim yapısının oluşması gerektiği gayet önemli ve değerlidir ve aslında Afganistan halkının isteği de bu konu üzerinde odaklanmış bulunuyor.
Afganistan komşu ülkelerinin dış işleri bakanları oturumunda iki mesele dikkat çekicidir. İlkin Afganistan halkının kaderinin kendileri tarafından belirlenmesi ve bu ülkede barış ve huzurun sağlanması gibi isteklerin gündeme gelmesi ve Taliban tarafından bunların yürürlüğe geçmesi yönündeki beklentiler.
Afganistan komşu ülkeleri de başta tıbbi ve sağlık yardımları olmak üzere gereken yardımları Afganistan halkına ulaştıracakları ve bu ülkeye kesintisiz mal transferi için limanlarını açık tutacakları taahhüdünde bulundular.
Bu taslaklar , komşu hükümetlerin Afganistan’daki durumun tamamen farkında olduğunu ve krizin, özellikle Afganistan’daki insani krizin tırmanmasını azaltmak için çalıştıklarını gösteriyor.
Bilindiği üzere son yirmi yılda Afganistan, ABD ve Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) tarafından işgal edilmiştir. Bu süre içinde Afganistan ve bölgedeki siyasi çevreler, her zaman bölgesel yardımları bu ülkenin içinde bulunduğu krize tek çözüm olarak gördüler.
Afganistan’daki siyasi meseleler konusunda uzman olan Ahmet Saidi bu konuda şöyle diyor:
“Afganistan’ın komşuları, Afganistan halkına barış ve çözüm getirmede kilit bir rol oynuyor, ancak bu ilişkiler karşılıklı çıkarların korunmasına ve karşılıklı beklentilerin karşılanmasına dayanmalıdır.”
Gerçek şu ki son yirmi yıldır ABD ve diğer Batılı ülkeler, bölge ülkelerine, özellikle de Afganistan’ın komşularına krizi çözmede yardım etmeyi reddetti. Ama şimdi Afganistan’daki durumun değiştiğine göre, Afganistan’ın komşu ülkeleri için bu ülkedeki insanlara yardım zemini hazırlanmıştır.
Afganistan’da kontrolü ele geçiren Taliban’ın ülkeye çeşitli yardımlarda bulunabilmesi için gerekli koşulları sağlaması gerekiyor. Kuşkusuz bu grup ve Taliban’ın ana destekçisi olan Pakistan’ın, grubun Afganistan üzerindeki egemenliğinin tanınmasına yönelik çabaları, Afganistan’ın komşu ülkeleri tarafından bile bu ülkenin sorunlarının çözülmesine yardımcı olamaz.
Bu arada Pakistan’ın Afganistan’daki etkili ülkelerle gerginlik düzeyini azaltması ve yapıcı anlaşmaları boş gerilimlerin yerine tercih etmesi gerekiyor.
Center for New America’da siyaset uzmanı olan STEAV COL şöyle diyor:
“Bölge ülkeleri ve Afganistan’ın komşuları arasındaki rekabet, etkileşime dönüştürülmeli ve Afganistan’ın inşasına yardımcı olmalıdır. Afganistan’daki olaylara kapsamlı bir bakış, bu ülkedeki krizin tek çözüm yoludur.”
Her halükarda, Taliban ve Pakistan’ın hareketi, başta çeşitli etnik gruplar olmak üzere Afgan halkının haklarını güvence altına almak ve özgür bir Afganistan yaratmak ve halkın kaderinin kendileri tarafından belirlenmesi yönünde Afganistan’a komşu altı ülkenin bildirgesinin önemli maddesinin uygulanması ilk ve önemli adımdır. Aksi takdirde, tek başına çeşitli toplantılar ve açıklamalar yapmak, Afganistan’daki Taliban düğümünü çözecek ve Pakistan’ın Afganistan halkının da protestolarıyla karşı karşıya olan Afganistan’a müdahalesini haklı göstermeyecek gibi görünüyor.
