Ayetullah Modarres: Özgürlük arayanlar için bir rol model

İran tarihi boyunca birçok kişi hayatını ülkenin özgürlüğüne, bağımsızlığına ve tiranlığa karşı hukukun üstünlüğüne adadı. Ayetullah Seyyid Hasan Modarres, ezilen İran halkının haklarını savunmak için siyasete giren din adamlarından biriydi.
20. yüzyılın başlarında yaşamış bir kanun koyucu olan bu kişi, hukukun üstünlüğünü, ulusal bağımsızlığı ve yabancı etkilerden uzak olmayı savunmuştur.
Modarres, cesareti, yolsuzluğa bulaşmamışlığı ve gerçek anlamda anayasal bir hükümete olan sarsılmaz desteğiyle tanınıyordu.
Modarres, Rıza Şah Pehlevi rejiminin dış güçlere bağımlı olmasına karşı çıkarak İran’ın ulusal çıkarlarını savundu.
İran’ın anayasal devriminin ilerlemesinde Modarres’in rolü
İran’ın Anayasa Devrimi’nin (1905-1911) en önde gelen destekçisi olarak kabul edilen bu cesur din adamı, Kaçar monarşisinin gücünün halk egemenliği lehine azaltılmasını savundu.
Modarres, anayasal hareketin başlangıcında devrimcilere katılarak despotizme karşı savaştı. İlmi ve dini yeterlilikler elde ettikten sonra, Necef’teki Maraja (dini otoriteler) tarafından Ulusal Danışma Meclisi’nin (parlamento) ikinci dönemine girecek beş önde gelen ulemadan biri olarak aday gösterildi.
Kanun koyucuyken Modarres, İran’ın iç işlerine Rus ve İngiliz müdahalesine karşı mücadele etti. Siyasi hayatı, Rus birliklerine karşı savaşmak ve İran’ın bölünmesini önlemek için ulusu yorulmadan harekete geçirdiği I. Dünya Savaşı ile aynı zamana denk geldi.
Din adamı, 1919’da İran Başbakanı Vosuq al-Dowleh ile İngiliz Lord Curzon arasında müzakere edilen 1919 İngiliz-Pers Anlaşması’na karşı muhalefete öncülük etti. Anlaşma onaylanırsa, İngilizlere İran’ın mali ve askeri işleri üzerinde üstün bir kontrol konumu verecekti. Utanç verici sözleşmenin onaylanmasına karşı amansızca mücadele etti ve çabaları sayesinde sonunda sözleşme kaldırıldı.
Mücadelesi sırasında yöneticiler onu susturmak için ona rüşvet vermeye çalıştılar ancak girişimleri boşunaydı. Modarres mütevazı bir hayat yaşadı ve bu da halk arasındaki popülaritesini artırdı.
Kaçar hükümdarlarının ve ilk Pehlevi Şahı Rıza Şah’ın despotluğuna karşı mücadele etti.
Rıza Şah’ın zalim rejimine karşı mücadele
Dördüncü Ulusal Meclis’te Modarres çoğunluğa önderlik etti. Beşinci dönemde azınlık grubuna önderlik etti, Reza Khan’ın politikalarına aktif olarak karşı çıktı ve 1920’lerin başında onun aldatıcı cumhuriyetçiliğini ifşa etti.
Modaress, Reza Şah’ın despot yönetimini açıkça eleştirdi ve bu yüzden hapse atıldı. Kasım 1926’da kendisine yönelik bir suikast girişiminden birkaç yıl sonra Modarres, Khaf’a ve daha sonra kuzeydoğu İran’daki Kaşmar’a sürüldü.
Kaşmar’da yaklaşık on yıl hapis yatan Modarres, 1 Aralık 1937’de 67 yaşındayken Rıza Şah’ın ajanları tarafından zehirlenerek ve ardından namaz sırasında boğularak öldürüldü.
İran’da şehadetinin yıldönümü Meclis Günü (Parlamento Günü) olarak kutlanmaktadır.
Gelecek nesiller için bir rol model
Modarres anayasal reformların ilerlemesinde büyük rol oynadı. Kendisinden sonra diğer siyasi liderler üzerinde nüfuz sahibi oldu. Despot yöneticilerin baskılarına asla boyun eğmedi ve sonuna kadar savaştı.
İran’ı İngiliz himayesine sokmayı amaçlayan 1919 tarihli anlaşmanın iptalinde önemli rol oynadı.
Parlamentodaki rolünü öven Ayetullah Ruhullah Humeyni’ye, daha çok İmam Humeyni olarak bilinen kişiye ilham verdi. İmam Humeyni, bir milletvekili iken İslami değerleri savunduğu ve Rıza Şah rejimini eleştirdiği için Modarres’i övüyordu.
1979 İslam Devrimi’nin merhum lideri, Ayetullah Modarres’in İslami ilimlere dair derin bilgisi ve siyasi meselelere hakimiyeti nedeniyle ona hayranlık duyuyordu.
Tarihin çok hassas bir noktasında önemli bir rol oynamış ve İran halkı tarafından büyük bir din alimi ve siyasetçi olarak anılmaktadır.
Ayetullah Modarres, İslami öğretiler aracılığıyla özgürlüğe giden yolu göstermiştir. O, hala dünyanın dört bir yanında despotizm ve baskıdan uzak onurlu bir hayat yaşamak isteyen birçok kişiye ilham vermektedir.
Mevcut İslam Devrimi Lideri Ayetullah Seyyid Ali Hamaney, 2021’de yaptığı bir konuşmada Modarres hakkında, “Şehit Modarres’in en belirgin özelliği, hiçbir korkutma, tehdit, rüşvet veya aldatmacanın kendisine tesir etmemesidir” demiş ve onu gelmiş geçmiş en bilgili din alimi olarak tanımlamıştı.